Chwasty są to rośliny niepożądane rosnące w łanie rośliny uprawnej, za częste źródło zachwaszczenia uznaje się 250 gatunków. Chwast jest pojęciem stworzonym przez człowieka, gdyż w przyrodzie nie istnieje podział na chwasty i rośliny użytkowe. W zależności od sytuacji roślina może być chwastem albo rośliną uprawną, które razem tworzą zmieniającą się dynamicznie fitocenozę. Obydwie grupy konkurują ze sobą o wodę, światło oraz składniki pokarmowe, które występują w ograniczonej ilości. Chwasty pełnią również pożyteczną rolę, gdyż często są to rośliny lecznicze. Reakcja roślin na konkurencję chwastów jest zróżnicowana w zależności od biologii wzrostu oraz metod uprawy. Rośliny uprawiane z siewu wprost do gleby, są najbardziej wrażliwe na obecność chwastów. Uprawa z rozsady daje początkową przewagę nad rozpoczynającymi wschody chwastami. Plenność chwastów, czyli liczba nasion wytworzonych przez jedna roślinę, zależy od gatunku i warunków siedliska. Gatunki o małych nasionach wytwarzają ich więcej, na przykład komosa biała (Chenopodium album) potrafi wytworzyć kilkadziesiąt tysięcy nasion, natomiast w złych warunkach kilkaset. Pozostawienie jednej rośliny komosy na 1m2 może wzbogacić glebę o około 100.000 nasion. Istnieją rożne metody walki z chwastami takie jak:
1.Metoda zapobiegawcza – profilaktyczna
Likwidacja i ograniczenia źródeł zanieczyszczenia gleby nasionami chwastów i organami wegetatywnego rozmnażania. Nie dopuszcza się do zakwitania, owocowania i osypywania nasion chwastów.
2. Metoda agrotechniczno-mechaniczna
Usuwanie chwastów ręcznie lub mechanicznie, dzięki temu zwiększa się konkurencyjność rośliny uprawnej. Metoda ta jest ważnym elementem rolnictwa zrównoważonego, obejmuje ona także prowadzenie zmianowania oraz dobór gatunków i odmian roślin uprawnych.
3. Metody fizyczne – ściółkowanie gleby
Ściółkowanie polega na przykryciu wierzchniej warstwy gleby wokół roślin materiałem organicznym lub nieorganicznym. Oprócz ochrony przed chwastami ściółkowanie chroni glebę przed wyparowywaniem wody z gleby oraz ogranicza wypłukiwanie składników pokarmowych w głąb profilu glebowego podczas podlewania czy deszczu. Ściółka z materii organicznej powinna być wysuszona i drobno rozdrobniona, należy ja równomiernie rozsypać tworząc warstwę o grubości kilku centymetrów. Ściółka nie powinna dotykać bezpośrednio łodyg ani pni, gdyż może to powodować ich gnicie. Nie przykrywa sie ściółką gleby zmarzniętej, gdyż ze względu na właściwości izolacyjne, gleba będzie wolniej rozmarzać. Ściółkę stosujemy wczesną wiosną, dopiero po całkowitym rozmarznięciu gleby. Do ściółkowania możemy użyć:
- Zmielona kora drzew iglastych i liściastych
Ściółka z kory drzew iglastych pomaga utrzymać kwaśny odczyn gleby i jest polecana w uprawie azalii, wrzosów, borówki amerykańskiej oraz rododendronów. Ściółka z kory drzew liściastych w tym kora bukowa jest zasobna w wapń i pomaga odkwasić glebę.
- Żwir oraz grys
Stosujemy na rabatach z roślinami ozdobnymi, oprócz zapobieganiu chwastom i utarty wody z gleby stanowią również element dekoracyjny.
- Sciółka organiczna
Przed zastosowaniem trzeba się upewnić czy ściółka jest dokładnie wysuszona, gdyż wilgotny surowiec zacznie szybko gnić powodując więcej strat w postaci zwiększonego ryzyka zakażeniem chorobą grzybowa. Słoma, która rozkłada się bardzo wolno, przez co stanowi idealny materiał do ściółkowania gatunków warzyw, których uprawa trwa długo i wymaga dostatecznej ilości wody w glebie. Ściółka ze słomy zawiera dużo kwasu krzemowego, wzmacniającego tkanki roślin.
- Agro włóknina – folia
4. Metoda biologiczna
Polega ona na wykorzystywaniu wrogów roślin – chwastów fitofagów i patogenów. Fitofagami, które mogą żerować na chwastach mogą być głównie: nicienie, owady, roztocze, ślimaki, ptaki, ryby i ssaki a patogenami – grzyby (głównie) i bakterie. Nie każdy gatunek chwastu może się jednak nadawać do biologicznego zwalczania. Biologiczna metoda walki z chwastami niekoniecznie musi prowadzić do całkowitego zwalczenia chwastów, ale powinna przynajmniej obniżać ich wigor oraz liczebność populacji. W sklepach ogrodniczych oraz internetowych możemy zakupić gotowe preparaty biologiczne. Preparaty biologiczne są dobrą alternatywą dla środków chemicznych stosowanych do ochrony roślin przed szkodnikami i chorobami, wykorzystującą pożyteczne organizmy i substancje występujące naturalnie w przyrodzie. Główna zaletą preparatów biologicznych jest brak odporności szkodników i patogenów na produkty pochodzenia naturalnego.
5. Metoda chemiczna
Reakcja rośliny na preparat chemiczny jest uzależniona od wieku, budowy anatomicznej oraz morfologicznej i procesów biochemicznych. Młodsze rośliny są bardziej podatne na działanie herbicydu niż starsze. Herbicydy działają selektywnie czyli niszczą tylko określone gatunki albo nieselektywnie – niszczą wszystkie gatunki roślin. Herbicydy dzielimy na doglebowe i dolistnie.
Elżbieta Bartczak
starszy instruktor ds. ogrodniczych
