Wykorzystanie chwastów w zastosowaniach kulinarno -dietetycznych oraz leczniczych z naszych ogródków działkowych,… ciąg dalszy.
Dzisiaj o wyjątkowej roślinie nagietku lekarskim…
Nagietek lekarski to wspaniała roślina lecznicza z rodziny astrowatych, która pochodzi z okręgu śródziemnomorskiego. Według różnych źródeł inne nazwy nagietka to pazurki czy nawet paznokietki. U nas występuje od dawna głównie w hodowlach, aczkolwiek często rośnie nam na dziko na grządkach. Jest to roślina jednoroczna nie wyższa niż 40 centymetrów o owłosionej łodydze i liściach, które po roztarciu pozostawiają charakterystyczny dla nagietka zapach. Kwiaty są koloru pomarańczowego i zakwitają od drugiej połowy maja aż do września. Warto napomnieć, że istnieje też nagietek o kwiatach żółtych, którego w celach leczniczych nie używamy, ponieważ się do tego nie nadaje. Co ciekawe, kwiaty nagietka zamykają się gdy zanosi się na deszcz i dlatego niegdyś używano go do przewidywania pogody. Według nich, jeśli w godzinach porannych płatki nagietka są rozłożone i ułożone równolegle do podłoża, to w danym dniu najprawdopodobniej nie będzie padać deszcz.
Surowcem zielarskim w przypadku nagietka jest głównie kwiatostan, ale używa się również i całego ziela. Cały kwiat jest leczniczy więc zrywamy cały kielich a zbiorów surowca dokonujemy w pierwszej fazie kwitnięcia rośliny i następnie suszymy w temperaturze nie przekraczającej 40 stopni Celsjusza. Preparaty z nagietka stosować możemy zarówno wewnętrznie w postaci naparów, win, herbatek itp jak i zewnętrznie w postaci na przykład maści. Niegdyś wino z kwiatów nagietka używane było jako antidotum na wszelkiego rodzaju zatrucia i trucizny doustne.
Nagietek, dzięki posiadaniu takich składników jak olejek eteryczny (śladowe ilości, ale zawsze to coś), flawonole, glikozydy, karotenoidy, saponozydy, sole mineralne, fitosterole, garbniki i nie tylko, posiada działanie żółciopędne, pobudzające produkcję soku żołądkowego, wspomagające pracę jelit, moczopędne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, uspokajające, obniżające tętno i ciśnienie krwi, pierwotniakobójcze, przeciwbakteryjne a do tego regulujące trawienie, wypróżnianie i przyspieszające gojenie się ran. Dobrym sposobem na wzmocnienie działania prozdrowotnego dla naszego układu pokarmowego jest polaczenie nagietka z rumiankiem, arniką górską i krwawnikiem. Warto też wspomnieć, że w przypadku stosowania preparatów z nagietka zewnętrznie musimy pamiętać o utworzeniu ich na bazie maceratów alkoholowych lub olejowych z powodu niskiej rozpuszczalności składników aktywnych w wodzie. Nagietek jest też używany między innymi na przykład w pastach do zębów oraz szamponach.
Wskazaniem do stosowania preparatów z nagietka zewnętrznie są różne zmiany chorobowe naskórne oraz uszkodzenia skóry takie jak zapalenia, odmrożenia, oparzenia, wysypki, rany pooperacyjne, żylaki, rany i owrzodzenia. Wewnętrznie stosujemy nagietek głównie w przypadku nieżytu dróg pokarmowych, chorobie wrzodowej żołądka, zapaleniu i chorobach dwunastnicy, stanach zapalnych jelit, upośledzeniu czynności wątroby w wyniku działalności toksyn lub wirusów a także w przypadku bolesnych miesiączek a nawet i klimakterium.
Przeciwwskazaniem do stosowania nagietka są rzadko występujące alergie.
Zgodnie z tradycją poniżej podaję kilka podstawowych receptur na preparaty z nagietka.
1. Napar:
– 2 łyżki ziela (lub 3 łyżki kwiatów);
– 2 szklanki wrzącej wody;
Zalać, odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3 razy dziennie po szklance.
2. Nalewka:
– pół szklanki kwiatów (lub ziela);
– 250 ml wódki;
Wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dziennie po 1 łyżeczce w 50 ml wody. Chore miejsca przemywać nalewką lub pędzlować 3 razy dziennie. Do płukania ust: 1 łyżka nalewki w szklance wody.
3. Olej nagietkowy:
– 1 szklanka suchych lub lepiej świeżych kwiatów (posiekanych lub zmielonych);
– olej lub oliwa swojego wyboru;
Całość zalać i wytrawiać 14 dni; przecedzić. Olej zażywać 2-3 razy dz. po 1-2 łyżki w wyżej wymienionych chorobach wewnętrznych i skórnych oraz w zaparciach 3 łyżki jednorazowo, albo stosować zewnętrznie do: przemywania i oczyszczania skóry zdrowej i chorej.
4. Ocet nagietkowy:
– pół szklanki suchych lub świeżych zmielonych kwiatów;
– ocet spożywczy (na przykład jabłkowy)
Całość zalać i wytrawiać 14 dni; przecedzić. Stosować do płukania włosów po ich umyciu (1 łyżka octu nagietkowego na pół litra wody) w celach ochronnych (zasadowe mydła i szampony uszkadzają włosy poprzez wysuszenie skóry głowy, powodują łupież, łamliwość i rozdwajanie włosów; dotyczy to także różnego rodzaju farb i rozjaśniaczy włosów oraz lakierów), do przemywania twarzy przy licznych wągrach, pryszczach, mokrych wysypkach i łojotoku, a także w celu zakwaszania skóry, do płukania jamy ustnej i gardła przy stanach zapalnych; do nasiadówek przy upławach i infekcjach narządów płciowych (2 łyżki nalewki rumiankowej + 100ml octu nagietkowego na 2 litry przegotowanej wody; powinna trwać 40 minut w temp. 45o C).
5. Maść nagietkowa:
– macerat olejowy lub glicerynowy z nagietka – 15 ml;
– baza pod maść (na przykład tłuszcz gęsi);
– gliceryna – 5 ml;
– nalewka arnikowa – 5 ml;
– olejek eteryczny lawendowy – 5 kropli;
W podgrzewanym moździerzu rozpuścić bazę pod maść, potem stopniowo dodawać wszystkie składniki. Ucierać całość do uzyskania jednolitej masy. Przelać do szczelnych pojemników i odstawić w chłodne miejsce. Stosować do pielęgnacji skóry .
życzę zdrówka
Barbara Hajduga
Instruktor Okręgowy SSI PZD
Okręgu Opolskiego
ROD ,, OMEX,, w Głuchołazach
